Diri Baba Türbəsi

Diri Baba türbəsi Şirvanşahlar dövrünün görkəmli memarlıq abidələrindən biridir. Türbə, Şirvanşah hökmdarı I Şeyx İbrahim Xəlilullahın göstərişi ilə 1402-ci ildə inşa edilmişdir. İki mərtəbədən ibarət olan bu tikili sıldırım qaya üzərində salınmışdır və qeyri-adi memarlıq quruluşu ilə seçilir.

Türbənin ikinci mərtəbəsində yerləşən təbii mağarada Diri Baba adlı şəxs ibadətlə məşğul olmuşdur. Bu mərtəbədə Şirvanşahlar dövrünə aid zərif naxışlar və rəsmlər qorunub saxlanılmışdır. Maraqlı məqamlardan biri odur ki, burada beş yerdə "Üstad ibn Hacı" adı yazılmışdır — bu şəxs türbənin baş memarı hesab olunur.

Diri Babanın kimliyi ilə bağlı müxtəlif rəvayətlər mövcuddur. Bir versiyaya görə, o, peyğəmbər Məhəmmədin (s.ə.s) əmisi Həkəm ibn Əmrin nəvəsi olmuş və bu ərazidə vəfat etmişdir. Lakin bəzi mənbələrdə bu şəxsin Diri Baba olmadığı da bildirilir.
Başqa bir rəvayətə görə isə, Diri Baba Şirvanşah Pir Məhəmmədin sarayında müəzzin olmuş, vəfat etdikdən sonra onun şərəfinə bu türbə inşa olunmuşdur.

1648-ci ildə türbəni ziyarət edən məşhur osmanlı səyyahı Əvliya Çələbi "Səyahətnamə" əsərində Diri Babanın çürüməmiş cəsədini gördüyünü yazmışdır.

1636-cı ildə bu əraziyə səfər edən alman səyyahı Adam Olearius,
1703-cü ildə isə holland səyyahı Kornelius de Bruin türbənin rəsmlərini çəkmişlər.

Türbənin ətrafında yerləşən təbii mağaralarda sonrakı dövrlərdə islamın sufi təriqətinə mənsub olan zahidlər ibadətlə məşğul olmuşlar.

Abidə 1956-cı ildə sovet dövründə bərpa olunmuşdur. Buradan tapılan daş kitabə hazırda Ermitaj muzeyində saxlanılır. Onun surəti məşhur alim Məşədixanım Nəymətova tərəfindən çəkilmişdir.

1963-cü ildə Misir Ərəb Respublikasının Prezidenti Camal Əbdül Nasir,
2022-ci il, 12 avqust tarixində isə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev və birinci xanım Mehriban Əliyeva türbəni ziyarət etmişlər.

Türbənin yaxınlığında yerləşən qədim qəbiristanlıqda XII–XVIII əsrlərə aid qəbirlər qorunmuşdur. Bu ərazi həm tarixi, həm də dini baxımdan Azərbaycan mədəni irsinin dəyərli nümunələrindən biri sayılır.

• BU TƏDBİRƏ ƏLDƏ EDİLƏN BİLETLƏR DƏYİŞDİRİLMİR VƏ YA QAYTARILMIR.